Mo Yan: Değişim

 

TANITIM:

Çin'in en ünlü ve Nobel ödüllü yazarı Mo Yan, Değişim adlı uzun öyküsünde ülkesindeki toplumsal ve siyasal değişimleri dile getiriyor. Otobiyografi tarzında öykü ya da öykü tarzında otobiyografi diyebileceğimiz bu yapıt, Çin edebiyatındaki çoğunlukla siyasal olaylara odaklanan tarihsel anlatıların tersine, "insanlar"ın tarihini ele alıyor. Değişim bu niteliğiyle değişme sürecindeki bir ülkenin görünümünde tavandan aşağıya değil, tabandan yukarıya bakan bir yaklaşımın temsilcisi oluyor.

Mo Yan, anlatımında zaman içinde ileriye ve geriye dönüşler yapıyor; önemsiz olaylar ile sıradan insanların yaşamına yöneliyor. Gündelik yaşamın boyutlarını aşan büyük olayların sokaktaki insan üzerindeki etkisini aktararak tarihe insan sıcağının soluğunu katıyor.

YORUMUM

Bu yazardan okuduğum ikinci kitap oldu. Yine etkilenmemek elde değil. Yasaklar ülkesi Çin'de bir yazar sıradan insanların hayatlarını nasıl anlatabilir; tabi ki büyülü gerçekçilik kullanarak. Yazar, bu kitapla kendi çocukluğundan başlayarak insanların ve yaşadığı toplumun değişimini çok iyi aktarmış. 

Hikayesi 1969'da başlıyor, yani okuldan atıldığı günden. Yılmadan okula yeniden girmenin yolunu buluyor. Her ne kadar okulda herkes eşitse de bazı çocukların durumunun daha iyi olduğunu ifade ediyor çünkü onların aileleri Devlet Çiftliği kadrolarında çalıştıklarını belirtiyor. Ona göre de, okulda iyi eğitim almış hocaları oluyor. 

Buradaki oğlanlar, Sovyet yapımı GAZ51 kamyonuna  hayranlar ve bir gün şoför olmayı hayal ediyorlar. Yazar, kamyonu sembol olarak kullanmış. Devlet, Sovyet ideolojisini olduğu gibi kabul etmiş ve tepeden devrimler yapmıştır. Ama, uzun vadede bu kamyon gibi devrimler de yerini bulamadan yıprandığını anlatıyor. Hatta, Mao'nun ölümü sürpriz bir şekilde ülkenin daha iyi duruma gelmesine engel olmadığını da ifade ediyor. Toplumun genel yaşayışını bir gencin asker olma hayallerinin üzerinden anlatıyor. 

He Zwiwu kahramanı üzerinden Çin halkının devrimleri nasıl kendilerine göre değiştirdiklerini aktarmış. Bilinç değişmedikçe, tepeden gelen yeniliklerin içselleştirmenin ne kadar zor olabileceğini de vurgulamış kitabında. Bunun ötesinde, kitabın sonunda da kendini onlardan ayrı olmadığını ve değişimini objektif olarak okuyucularıyla paylaşmış.

Mo Yan kitaplarını hiç okumadıysanız bu kitaptan başlamanızı tavsiye ederim. 

"Tavuk ve köpekler kamyondan kaçacak tabii, bir kamyonun tavuk ve köpekten kaçtığı nerede görülmüş?"

"Ağaçlar yerinden olursa ölür ama insan yaşamaya devam eder."

"Aşağılık bir yaşam sürmektense şanlı bir ölümü tercih ediyorduk hepimiz."

    

                                      Sevgilerle, Aygül Tunç